.png)
Jarenlang was relatietherapeut Sue Johnson op zoek naar die geheimzinnige emotie die relaties zo ingewikkeld maakte en haar cliënten ten gronde richtte, zelfs bij stellen die intens van elkaar hielden. ‘Ik begreep niet wat er schuil ging achter de stiltes, het gesnotter en het geschreeuw tussen stellen in mijn praktijk.’ Tot ze na dagenlang terugkijken van videobanden van haar sessies een belangrijke ontdekking deed: ‘De kern van liefdesrelaties is een aangeboren behoefte aan veilige emotionele verbondenheid, zoals kinderen die ook bij hun ouders hebben.’
Gezien en gehoord
Net zoals kinderen de nabijheid van hun ouders opzoeken, verlangen ook volwassenen naar de emotionele nabijheid van hun partner. We willen weten dat die ander er voor ons is als we dat nodig hebben. We willen ons gezien en gehoord voelen. We voelen angst en verdriet als we ons verwijderd voelen van onze geliefde. En als we de zekerheid hebben dat we op hem of haar kunnen rekenen, kunnen we de hele wereld aan. Liefde is dus niet de kers op de taart van ons leven: het is een fundamentele en primaire levensbehoefte, net als zuurstof of water.
Hechting
Bij EFT Relatietherapie, de afkorting van Emotionally Focused Therapy, die aan de hand van deze ontdekking ontwikkeld is door Sue Johnson, ligt de focus op hechting en op emoties. Het is een model voor relatietherapie waarbij we de partnerrelatie zien als een hechtingsrelatie. We hebben allemaal hechtingsangsten en hechtingsbehoeften en dit stuurt ons gedrag. Wanneer we geraakt worden in onze hechtingsbehoefte dan levert dat heftige emoties op. Oerpaniek. Dit is dus niet gek, maar juist heel normaal.
Hechtingsangsten:
· Mijn partner vindt mij niet belangrijk
· Angst om gecontroleerd te worden
· Mijn partner accepteert of waardeert mij niet
· Angst om genegeerd te worden
· Angst om verlaten te worden
Hechtingsbehoeften:
· De behoefte om belangrijk gevonden te worden
· Ik wil geaccepteerd worden
· De behoefte aan nabijheid en intimiteit
· Ik wil mij gewaardeerd/geliefd voelen
Tel ik nog voor je?
De meeste ruzies tussen stellen zijn een vorm van protest tegen het verlies van emotionele verbondenheid. Onder alle ellende vragen de partners elkaar ‘Kan ik nog op je rekenen, je vertrouwen?’ ‘Ben je beschikbaar voor me?’ ‘Zul je reageren als ik je nodig heb, als ik je roep?’ ‘Tel ik nog voor je?’ Bij veel relaties ontstaan in de loop van de tijd negatieve patronen die een liefdevolle verbinding verstoren en relatieproblemen in de hand werken.
Over het algemeen willen we onszelf beschermen tegen deze negatieve gevoelens. Dit doen we door:
· Te protesteren, we vechten voor een reactie, voor erkenning en onze behoeften
Cliënten T. en L. waren nog geen twee minuten binnen en dan begon het gevecht vaak al; over de parkeerplek die haar niet beviel, over de oppas die door hem niet op tijd geregeld was etc. Er was niks voor nodig en het gevecht leek nooit echt ergens over te gaan.
· Te vermijden, we trekken een muur op, we trekken ons terug
Een mooi voorbeeld van een vluchtreactie zag ik bij cliënte A. Ze stapte vijf minuten na haar partner de praktijkruimte binnen, prachtig gekleed en felrood gestifte lippen. Alles aan haar straalde uit: met mij gaat alles goed, ik red me wel, mij krijg je niet klein.
Geborgenheid en verbinding
Een partner met een vechtreactie reageert met boosheid als de ander het laat afweten. Zulke partners hopen daarmee de ander tot de orde te roepen en bij zich te kunnen houden. Ze dringen zich op en stellen eisen. Een partner met een vluchtreactie sluit zich juist af, zet een masker op om niet gekwetst te kunnen worden. Zowel de partner met de vechtreactie als de partner met de vluchtreactie willen geborgenheid en verbinding, maar proberen dat op een tegenovergestelde manier te bereiken.
Claimen of afstand nemen
Welke reactie we laten zien, zegt Johnson, kan verschillen per relatie of per situatie. Toch zijn vrouwen iets meer geneigd om in de aanval te gaan, en zijn mannen geneigd te vluchten in werk en hobby's. Onze reacties op een 'onveilige' partner zijn te vergelijken met die van onveilig gehechte kinderen: we gaan de ander claimen, of we nemen juist afstand en doppen onze eigen boontjes wel.
Afhankelijk
Voor een sterke, gelukkige relatie is het nodig dat we erkennen dat we emotioneel gehecht zijn aan onze partner en dat we afhankelijk zijn van hem of haar. Ook moeten we openstaan voor elkaars hechtingsbehoeften. Simpel, toch? Maar vaak lukt het toch niet om onze antennes goed op elkaar af te stemmen. We zijn dan te druk met onszelf en onze eigen besognes, en horen de roep van onze partner niet. Bovendien is het niet makkelijk de juiste signalen af te geven. We weten vaak zelf niet precies wat onze behoeftes zijn. We weten alleen dat we geërgerd raken als onze geliefde bepaalde dingen doet of laat.
Achter het masker
Bij EFT leren stellen eerst hun ruziepatronen te herkennen en de onderliggende emoties uit te spreken. Achter het masker van het perfecte uiterlijk en de houding van ‘mij raak je niet’ van cliënte A. bleek na even doorvragen een kwetsbare vrouw te schuilen die teleurgesteld en verdrietig was dat haar man haar ‘nooit’ betrok bij zijn plannen. Ze voelde zich buitengesloten en niet gezien als partner. Doordat ze het pantser liet zakken kwam er een zachtere en benaderbare vrouw tevoorschijn.
Ik doe het nooit goed voor jou
Ook onder de ruzies van het stel die nergens over leken te gaan, zat wel degelijk een boodschap. Haar hechtingsangst: ‘Ik ben niet belangrijk voor jou.’ Maar ook die van hem: ‘Ik doe het nooit goed voor jou.’ Als je leert uitspreken wat er achter een terugtrekkende of aanvallende beweging zit en je elkaars gevoeligheden snapt, worden de gesprekken zachter en begripvoller. Een belangrijke stap naar meer verbinding en veiligheid.
Vicieuze cirkels
We zijn allemaal op zoek naar liefde, steun en verbondenheid. Soms vinden we die in onze relatie en soms weer even helemaal niet. In een relatie kunnen vicieuze cirkels ontstaan, waarin beide partners wanhopig op zoek zijn naar elkaar. Ze raken gevangen in een dans die zo bepalend kan zijn, dat de dans de regie over de relatie overneemt. De partners willen dan zo graag het patroon doorbreken, maar weten niet hoe. Steeds meer gaan ze elkaar beschuldigen als de oorzaak van alle problemen, maar waar ze eigenlijk vanaf willen is dat patroon, níet de ander. Het uiteindelijke doel van EFT relatietherapie is dat beide partners vanuit de grond van hun hart toegeven dat ze de ander nodig hebben en dat ze er voor elkaar zullen zijn. Het is een bron van kracht als je in staat bent om je tot de ander te wenden voor emotionele steun.
Feest der herkenning
Voor iedereen die wel eens worstelt met zijn of haar relatie is het boek Houd me vast van Sue Johnson een feest der herkenning. Mijn cliënten adviseer ik altijd het boek te lezen als voorbereiding op de therapie. Het boek bevat verhalen uit de praktijk, rake inzichten en mooie oefeningen. Soms confronterend, soms emotioneel, maar vooral erg leerzaam.