Veilig gehecht

Wanneer je geluk hebt, had je als kind ouders die met aandacht op jouw behoeften reageerden. Die jou stimuleerden om van de glijbaan te gaan maar die jou ook troostten als je viel. Die bij je kwamen liggen als je een nachtmerrie had en je toejuichten op het sportveld. Zo leerde je dat je iemand bent die liefde en aandacht verdient. En dat je dus op jezelf en anderen kunt vertrouwen. Met andere woorden: je bent veilig gehecht.

Onveilig gehecht

Als je deze veilige basis niet hebt gehad is er iets niet goed gegaan in de hechting. We noemen dit ‘onveilig gehecht’. Jouw ouders waren – ondanks alle goede bedoelingen misschien - bij jouw opvoeding vaak afwezig, negatief, overbezorgd of afwijzend. Ze zagen niet goed wat jij nodig had. Onveilige hechting op jonge leeftijd kan ook op latere leeftijd nog gevolgen hebben. De overtuiging dat je niet goed genoeg bent en het niet waard bent om van gehouden te worden, zorgt ervoor dat je weinig vertrouwen hebt, niet alleen in jezelf maar ook in anderen.

Angstig gehecht

Als je angstig gehecht bent (een vorm van onveilige hechting), wordt je verlangen naar goedkeuring en verbondenheid versterkt, net zoals je angst voor afkeuring. Hoe andere mensen over je oordelen en je beoordelen is daarom des te belangrijker. Dit zie ik ook vaak terug bij mijn cliënten. Zo is mijn cliënte E. na vijfentwintig jaar huwelijk nog steeds bang dat haar partner ieder moment bij haar weg kan gaan. En cliënt B. vraagt voortdurend om de goedkeuring van zijn vriendin. ‘Ben ik goed genoeg?’ ‘Hoor ik erbij?’

Vermijdend gehecht

Als je vermijdend gehecht bent (een andere vorm van onveilige hechting) trek je je terug omdat je geleerd hebt dat je niet op anderen kan vertrouwen. Je hebt geleerd dat je het alleen moet doen. Je lijkt voor anderen soms ongeïnteresseerd en ongevoelig maar je ervaart juist veel stress en een gevoel van onveiligheid. Je hebt geleerd jezelf te beschermen tegen pijn. Zo had cliënte M. laatst wat fysieke klachten waardoor ze meteen in de stress schoot: het idee dat ze haar partner of anderen om hulp moest vragen was onverdraaglijk.

Dichtbij je partner

Je kent vast wel van die momenten waarop je je heel dichtbij je partner voelt, zo’n moment van verbinding en veiligheid. Maar je kent ook vast wel die momenten dat je denkt: ‘daar gaan we weer.’ Als we ons veilig verbonden voelen in de relatie met onze partner, kunnen we beter omgaan met de onvermijdelijke wonden die hij of zij veroorzaakt en hebben we minder de neiging om ons agressief en vijandig te gedragen als we boos op hem of haar zijn.

Veilig en verbonden

Honderden onderzoeken hebben inmiddels aangetoond dat positieve en liefdevolle verbindingen met anderen ons tegen stress beschermen en ons helpen om beter om te gaan met de uitdagingen en trauma’s van het leven. Als we ons veilig en verbonden voelen met anderen begrijpen we onszelf beter en houden we meer van onszelf. Je voelt dat je de moeite waard bent. Hechtingsprocessen vinden gelukkig het hele leven plaats; een kind of volwassene met een ‘valse start’, kan op latere leeftijd nog veilig gehecht raken. Een veilige liefdesrelatie is de allerbeste genezing van oude pijn.

Primaire levensbehoefte

‘Als we eenmaal begrijpen en aanvaarden dat liefde een primaire en fundamentele levensbehoefte is, net als zuurstof en water, wordt het makkelijker om door te dringen tot de kern van veel relatieproblemen. De hechtingstheorie leert ons dat onze geliefde onze schuilplaats is in het leven. Als jouw partner emotioneel niet beschikbaar is, of niet ontvankelijk, staan we in de kou, alleen en hulpeloos. Emoties bespringen ons van alle kanten – woede, verdriet, pijn en boven alles angst. Dat is niet zo gek als we bedenken dat angst ons ingebouwde alarmsysteem is: het slaat aan als onze overlevingskansen bedreigd worden. De verbinding verliezen met onze geliefde verstoort ons gevoel van geborgenheid.’

-Sue Johnson, relatietherapeut

Kan ik op je rekenen?

De meeste ruzies zijn in feite een vorm van protest tegen het verlies van emotionele verbondenheid. Ongelukkige partners zullen verschillende woorden gebruiken maar ze stellen allemaal dezelfde fundamentele vragen: ‘Kan ik nog op je rekenen, je vertrouwen? Zul je reageren als ik je nodig heb, als ik je roep? Tel ik nog voor je? Vertrouw je op mij?’ Woede, kritiek, eisen, het zijn eigenlijk allemaal noodkreten naar de geliefde, oproepen om zijn of haar hart open te stellen, om de partner emotioneel weer terug te winnen en het gevoel van veilige verbondenheid te herstellen.

Herstel

Zo’n protest kan alleen weggenomen worden als de geliefde emotioneel dichterbij komt en de ander je vasthoudt en geruststelt. Niets anders helpt. En als dat herstel van verbondenheid niet tot stand komt gaat de strijd door. Misschien heb je bepaalde levenservaringen die het moeilijk maken erop te vertrouwen dat je partner er wèl voor je zal zijn. Met de hulp van een relatietherapeut kun je beginnen deze ‘ruwe plekken’ met je partner te delen. Je stelt je kwetsbaar op en je partner begint echt te zien en te begrijpen waar je vandaan komt waardoor er meer begrip en empathie ontstaat.