Ik heb je nodig

Ieder mens heeft behoefte aan een ander die emotioneel dichtbij staat en bij wie die zich veilig voelt. De drang om iemand te vinden tot wie we ons kunnen wenden en zeggen: ‘houd me vast’ zit opgeslagen in onze genen en in ons lichaam.

Hechting

Dit wordt mooi geïllustreerd in het ‘Still Face experiment’ van hechtingsonderzoeker Ed Tronick (zie https://www.youtube.com/watch?v=YTTSXc6sARg). In dit experiment zit een baby tegenover haar moeder. De baby reikt uit naar haar moeder, ze raken elkaar aan en lachen naar elkaar. De baby wijst en de moeder kijkt. De baby toont allerlei gezichtsuitdrukkingen en haar moeder reageert daarop. Ze hebben wederzijds leuk contact met elkaar. Dan wendt de moeder haar hoofd af, en wanneer zij haar kind weer aankijkt, is er niets meer van haar gezicht af te lezen. Ze heeft een ‘still face’ en reageert niet meer op haar kind. Je ziet hoe de baby binnen een minuut in paniek raakt. Ze probeert van alles: zij strekt haar armpjes naar haar uit, zij wendt zich af, zij schreeuwt, maar haar moeder reageert nergens op. Je ziet duidelijk hoe slecht het kind zich voelt. Dit toont precies het principe van hechting: je hebt als kind je ouder nodig die laat merken dat die er voor je is door oogcontact te maken en te reageren met lichaamstaal.

Veilige haven

De volwassen hechtingsrelatie werkt hetzelfde als die tussen ouder en kind. Ook als volwassene heb je een veilige haven nodig. Als jouw partner emotioneel niet beschikbaar is, of niet ontvankelijk, sta je net als die baby in de kou, alleen en hulpeloos. Emoties bespringen ons van alle kanten – woede, verdriet, pijn en boven alles angst. Dat is niet zo gek als we bedenken dat angst ons ingebouwde alarmsysteem is: het slaat aan als onze overlevingskansen bedreigd worden. De verbinding verliezen met je geliefde zorgt ook bij volwassenen voor een gevoel van paniek, dat zie ik regelmatig terug in mijn praktijkruimte.

Levensbehoefte

Liefde is niet de kers op de taart van ons leven maar een fundamentele en primaire levensbehoefte, net als zuurstof en water. Als we dat eenmaal begrijpen en aanvaarden, wordt het makkelijker om door te dringen tot de kern van de relatieproblemen.

Kwetsbaar

De meesten van ons zijn bang dat als we onze zere plekken bloot geven, anderen ons kunnen controleren of beheersen, ons kunnen kwetsen op ieder gewenst moment. Of ons een slappeling of loser vinden. Het probleem is echter dat de ander nooit zal kunnen reageren op onze pijn en angsten als we er nooit over praten. Het laten zien van onze zachte en kwetsbare emoties vereist moed. Maar als je uit angst voor afwijzing niet durft te laten zien wie je werkelijk bent, en durft te zeggen ‘ik heb je nodig’ loop je weg voor datgene wat ons leven juist richting geeft: gezien worden en je geliefd voelen.

Kan ik op je rekenen?

De meeste ruzies in relaties zijn in feite een vorm van protest tegen het verlies van emotionele verbondenheid. Ongelukkige partners gebruiken misschien verschillende woorden maar ze stellen allemaal dezelfde fundamentele vragen: ‘Kan ik nog op je rekenen, je vertrouwen? Zul je reageren als ik je nodig heb, als ik je roep? Tel ik nog voor je? Vertrouw je op mij?’. Woede, kritiek, eisen, het zijn eigenlijk allemaal noodkreten naar de geliefde, oproepen om zijn of haar hart open te stellen, om de partner emotioneel weer terug te winnen en het gevoel van veilige verbondenheid te herstellen.

Herstel

Zo’n protest kan alleen weggenomen worden als de geliefde emotioneel dichterbij komt en de ander je vasthoudt en geruststelt. Niets anders helpt. Dit zie je ook in het vervolg van het Still Face experiment. De moeder herstelt na twee lange minuten het contact met de baby door haar aan te raken, te lachen en haar behoeften te erkennen. Ze lachen en spelen samen en het kind voelt zich weer geliefd en gezien.

Minder bedreigend

Als je weet dat je geliefde voor je klaar staat en komt wanneer je daar om vraagt, stijgt je zelfvertrouwen, je gevoel voor eigenwaarde. En de wereld is minder bedreigend als je iemand anders hebt op wie je kunt rekenen, als je weet dat je er niet alleen voor staat. Maar misschien heb je bepaalde levenservaringen die het moeilijk maken erop te vertrouwen dat je partner er echt voor je zal zijn. Met de hulp van een relatietherapeut kun je beginnen deze ‘ruwe plekken’ met je partner te delen. Je stelt je kwetsbaar op en je partner begint echt te zien en te begrijpen waar je vandaan komt waardoor er meer begrip en empathie ontstaat.